denkkaders
Onlangs stonden in de Vlaamse kranten artikels over de psychoanalyse. In De Morgen en De Standaard werd uit de doeken gedaan waarom psychoanalyse volstrekt verloren tijd (en geld!) is. Inderdaad, gedurende de laatste eeuw vallen wetenschappelijke onderzoeken unilateraal negatief uit voor de Freudiaanse aanpak van psychologische problemen. Men is het erover eens dat het gaat over een pseudowetenschap en een therapievorm die niet kan aantonen dat ’t werkt.
Ook als het gaat over methodieken die in de bedrijfswereld gangbaar zijn om verandering van menselijk gedrag te faciliteren, is er veel polemiek gaande. Is het pseudowetenschap of werkt het? Sommige modellen (zoals MBTI) worden in academische kringen aanvaard, terwijl het ook hier kan gaan over trends.
Enkel over cognitieve gedragstherapie en mindfullness zijn “harde” wetenschappelijke bewijzen.
Al blijft ook daarin de vraag hoe betrouwbaar wetenschappelijk onderzoek kàn zijn als het gaat over zo een complex wezen als de mens. Welke methodieken hanteert men om de effectiviteit van een therapeutische of coachingmethodiek aan te tonen? Vragenlijsten? Observatie van de omgeving? Zelfevaluatie? Dit alles is onderhevig aan veel ruis. Zelfs via MRI kan je niet met zekerheid zeggen dat indien bepaalde gebieden van de prefrontale cortex fysiologisch veranderd zijn (na bijvoorbeeld intensieve Mindfullness) ook het dagdagelijkse gedrag of gevoel is veranderd. Omgevingsfactoren, de innerlijke motivatie, het geloof in de methodiek, (het placebo-effect), het goede contact met de coach (aandacht en ruimte krijgen) kan je, tot op heden, gewoon niet loskoppelen van de methodiek en adequaat onderzoeken.
Als coach ben ik bijzonder geïnteresseerd in methodieken. Ik merk dat ik hier evenwel een evolutie in maak. Al op 21-jarige leeftijd startte met mijn zoektocht naar dé methodiek voor zelfsturing en psychogische ontwikkeling. Op dat moment ging het in de eerste plaats om mijn eigen ontwikkeling, en de eerste methodiek die ik “uitprobeerde” was transactionele analyse.
Jarenlang dweepte ik met deze aanpak. Maar omdat ik nieuwsgierig van van aard, en ik ook echt nood had aan externe denkkaders die mij leerden om te “leven”, bleef ik verderzoeken. Telkens ik iets nieuws ontdekte dat ook echt bleek te werken, dacht ik hét gevonden te hebben. Op die manier werd mijn gereedschapskist behoorlijk gevuld met instrumenten die ik aan den lijve ondervond. Deze zoektocht blijft duren, al is de zoektocht sinds 5 jaar gericht op ontwikkeling van anderen. En ik merk dat ik doorheen deze ervaringen relativerender omga met “dé methodiek” dan pakweg tien jaar geleden.
Keuze genoeg en coaches hebben zo hun voorkeuren; MBTI, De Roos van Leary, het Enneagram, Gestalt, de Oplossingsgerichte benadering, Covey,… ook in managementliteratuur vind je telkens pleidooien voor dé methodiek. Ik ging er gretig mee aan de slag, en blijf plezier vinden in het exploreren van diverse “veranderingsmethodieken”. De laatste jaren zijn er zelfs organisaties die zich onderscheiden door te zeggen dat “al de andere methodieken” pseudowetenschap zijn, en alleen de hunne is wetenschappelijk verantwoord. :-) Terwijl eigenlijk tot op heden geen enkele methodiek werkelijk wetenschappelijk zwart op wit bewijsbaar is… ook de “evidence based”-school niet tot spijt van wie het benijdt. Tegelijkertijd is het goed dat men blijft zoeken en proberen, alleen maar al om het onderscheid te maken tussen een “ernstige aanpak” en zeg maar het dragen van een armband met een engelafbeelding op (en ook dat kàn werken; het placebo-effect is niet te onderschatten!) :-)
Na 5 jaar ervaring met het coachen en trainen van mensen heb ik ook zo mijn voorkeuren. Maar waar ik bij aanvang erg radicaal kon pleiten voor dé methodiek, ga ik er nu wat gematigder mee om. Ja, ik ben nog steeds énorm enthousiast over NLP, en de Provocatieve aanpak (Wijnbergh/Hollander) werpt zijn vruchten af, ook de Triangis-aanpak met paarden geeft spectaculaire resultaten. Mààr…..
meer en meer kom ik erachter dat het eigenlijk allemaal denkkaders zijn. Met elk hun meerwaarde, en met elk hun blinde vlekken. Het zijn hulpmiddelen om mensen bewuster te laten omgaan met hun eigen psyche. De mate waarmee je er mee aan de slag gaat, en de manier waarop, is minstens even belangrijk.
Een paar jaar geleden was ik een fanatieke mede-tegenstander van psychoanalyse. En kon ik, best wel fanatiek, een bepaalde aanpak promoten. Nu denk ik er genuanceerder over. Nu zie ik het als een luxe om zoveel keuze te hebben in methodieken, die denkkaders bieden die groei kunnen faciliteren. Denkkaders bieden een houvast, ja zelfs een wereldmodel. Tegelijkertijd is elk denkmodel een vereenvoudiging van de werkelijkheid.
Hoe meer methodieken ik in mijn gereedschapskist heb zitten als coach, hoe meer ik aan mijn clienten kan aanbieden wat het meest bij hen past. Dus ik blijf me bekwamen, en blijf nieuwsgierig naar innovatieve tools. Het is ook gewoon leuk, om op die manier bezig te zijn met mijn passie, het menselijk functioneren.
