een brullend konijn
Ik zie tranen in zijn ogen glinsteren. Het is een beer van een man, die op dit moment duidelijk geen blijf weet met zichzelf.
Perfectionist, streng voor zichzelf, even streng voor zijn team. Vaak bullebak, “maar ja, we kennen hem, zo is hij nu eenmaal.”
Hij kreeg zonet feedback van de leden van zijn team volgens het “feedbackmodel”. (Tijdens Insights-sessies oefenen we met dit model waarin we aanleren om op een effectievere manier feedback te geven). Op basis van de tranen, zou je verwachten dat het om negatieve feedback ging. Niets is minder waar.
Heel vaak maak ik het mee. Professionals die positieve feedback krijgen van chef/collega, en die daarop reageren met tranen. Vaak gepaard gaand met een zucht van opluchting.
Voor alle duidelijkheid, het gaat hier om rationele, geestelijk gezonde mensen. Die zelf verbaasd zijn over hun emotionele reactie. Niemand die zoiets had verwacht.
In de wereld van de emoties is vaak niets wat het lijkt. Een voorbeeld: angst zou je op het eerste gezicht linken aan een bang konijn. Je zegt “bibberend van angst”, en niet “brullend van angst”. Angst leidt echter niet altijd tot een gedrag van “willen vermijden, zich verlamd voelen of trachten te ontsnappen”.
Vaak is agressief gedrag (in de aanval gaan, bekritiseren) een gevolg van angst voor kritiek. Perfectionisme kan een prima tactiek zijn om kritiek te vermijden. Omdat je wel veeleisend kan zijn over jezelf, maar geen controle kan hebben voor anderen kan dit onbewust angst oproepen. Veeleisend, dominant gedrag zijn dan manieren om met die angst van een dreigend controleverlies om te gaan. Wanneer er expliciet, met aandacht, gefundeerde en concrete positieve feedback wordt gegeven, ontsnapt er als het ware wat lucht uit de opgepompte ballon van angst, in de vorm van tranen en zuchten.
Onderzoekers* stellen twee hoofdcategorieën vast van sociale angst:
– “Agentic Anxiety”: de angst om het gevoel van eigenwaarde en status te verliezen. iemand ïdentificeert zich met zijn/haar titel of met zijn/haar doelstellingen en vreest deze niet te kunnen halen of in stand te houden. Vooraf schuldigen zoeken of alvast in de aanval gaan, zijn manieren om om te gaan met deze vorm van angst. Terug te vinden bij topmanagers en politici?
– “Communal Anxiety”: de angst voor sociale uitsluiting, angst om sociale veiligheid te verliezen. Een leidinggevende zal het bijvoorbeeld moeilijk hebben om een moeilijke boodschap te brengen vanuit een onbewuste angst om niet meer geliefd te zijn bij zijn team. Fouten van de ander uitvergroten legitimeert dan het brengen van de moeilijke boodschap.
De mate waarin angst, in de onderstroom van onze gesprekken, zowel privé als op het werk, een impact heeft is enorm. Onbewust natuurlijk. Wanneer je je bewust kan zijn van die angst, kan je er iets mee doen. Dan kan je ernaar kijken, en keuzevrijheid creëren. Of, aanvaarden dat die angst er is. Niemand is immers vrij van angst. Ik worstel er al 44 jaar mee. ;-)
Zelfbewustzijn, met milde ogen kunnen kijken, en veiligheid kunnen vinden bij jezelf, biedt verlichting. En zo nu en dan wat lucht uit het ballonnetje van angst kunnen laten ontsnappen ook.
De beer van een man die zich vaak gedroeg als een brullend konijn, mailde me in de loop van vorige week: “Dank voor de teamdag. Ik ben veel te weten gekomen over mezelf. ”
Ben jij soms een brullend konijn? Of ken je een brullend konijn? Laat hem/haar dit even lezen. ;-) Of lees het zelf nog eens. En kijk, met milde ogen, naar de angst.
* Sullivan, 1948 – Baumeister, 1990, Wiggins & Trapnell, 1996. Ook terug te vinden in het Circumplex-leiderschapsmodel, P.Vermeren “Rond Leiderschap”, 2011, Academia Press ISBN 9789038218571)
