Levenslang leren
“Blijven leren maakt gelukkig”, volgens Ruut Veenhoven (emeritus hoogleraar faculteit Sociale Wetenschappen aan de Erasmus universiteit & expert levenslang leren en geluk).
Ik hoor u al zuchten. “Ach, ik heb mijn job, en dat gaat goed, moest ik niet voldoen zouden ze me wel ontslaan hé haha, en verder ach een mens is zoals hij is, tenslotte ben je geboren met talenten en ook beperkingen. Die kan je best aanvaarden, die beperkingen. En er is ook nog de omgeving, en de stress en de kinderen, en alles gaat goed zo.. en oh ja, om iets nieuws te leren heb ik echt geen tijd.”
Uiteraard is er niets mis met het aanvaarden van je beperkingen. Maar moest je, als kind zo gedacht hebben, wel dan zouden we hier allemaal in onze luier op de grond zitten en op een driewielertje rijden ;). Jezelf regelmatig openstellen voor iets nieuws, een nieuwe vaardigheid leren, komaan dat moet toch kunnen… Bovendien inspireer je zo ook anderen om te leren! Ik denk bv aan mijn twitter vriendinnen Lesley Arens en Heidi Wulff. En David Ducheyne, chief people officer bij Securex, die zichzelf belooft om elke maand iets nieuws te leren. Zo stelde hij zich open voor een free trial met de paarden; het verslag kan je hier lezen. Open, nieuwsgierig, iets nieuws beleven waarvan je geen idee hebt waar het je zal brengen, gewoon doén… Leren = leven! Get comfortabel, feeling uncomfortable!
Herinner je je nog hoe je leerde fietsen ?
Vooraleer je leerde fietsen ‘op twee wielen’, kon je waarschijnlijk al wel rijden op een driewielertje. Grootouders applaudisseerden: “Wat kan jij goed fietsen!” En fier dat je was!
Toen brak de dag aan dat je moest leren fietsen op een échte grote fiets. Met maar twee wielen! Gatver! Scary! Of dacht je misschien: “ach, wat is daar nu bijzonder aan, ik fiets nu toch al? Dat is een beetje hetzelfde hé, twee of drie wielen. Dat zal wel meevallen. Mmm, ik durf precies niet zo goed….
Misschien had je al wel eens gelonkt naar de jongens/meisjes op hun ‘echte fietsen’. En stiekem zag je jezelf al fietsen als ‘ne grote’.
De tweede fase : BEWUST ONBEKWAAM
Zich aanpassen van drie naar maar twee wielen blijkt een groot probleem. Toen je dacht dat je op je fiets zou stappen en zomaar zou wegrijden, viel je gewoon om!
“Bah … wat een stomme fiets. Hé, bomma, die fiets is kapot!
Waarom moet ik nu persé op zo’n fiets leren rijden. Het gaat prima met mijn driewielertje.”
Dacht je misschien wel. Maar je ouders drongen aan. Moedigden je aan, spraken je moed in. En je wou het zelf eigenlijk ook héél graag. En je oefende en oefende …
Eerst werd je geduwd en liep papa of bompa met je mee, je geruststellend “ik heb je vast, ik heb je vast hoor. Maar liet die je los, dan vreesde je voor je leven. Een steentje op de weg, een zuchtje wind, en daar lag je weer. Niet weten hoe je je evenwicht moet bewaren op die 2 wielen is akelig, vervelend, …Echt.Niet.Leuk.
“Bah.”
Je kon het niet, en dat wist je.
Misschien dacht je wel :
“Fietsen is gewoon niets voor mij. Ik ben gewoon niet zo’n fietser.”
Veel mensen geven het namelijk in deze fase op.
Voor diegenen die doorzetten werd fietsen langzaam maar zeker toch mogelijk.
Deze fase is het lastigst. Voor iedereen voelt deze leerfase aan als uiterst onaangenaam.
Om door deze fase door te komen is het belangrijk dat je goed observeert wat je aan het doen bent. Hoe richt je je stuur, hoe zet je je voeten. Hoe hard trap je op de trappers. En dan kan je je vaardigheden verfijnen, aanpassen, bijsturen. Aan jou de keuze …willen….gewoon doen, … doorzetten …geloven in jezelf ……… focus houden …………….oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen …………… Terwijl je je richt op de voordelen die er zullen zijn als je het zal kunnen.
Of
Opgeven en je wentelen in je comfortzone op je driewielertje. ;-)
De derde fase : BEWUST BEKWAAM
Op een dag -op je knie zat al een grote pleister- lukte het jou om een lang stuk helemaal alleen te fietsen! Zonder te vallen! Het leek alsof het opééns lukte. Zomaar.
Die succeservaring kon er echter niet komen zonder jouw inspanningen.
Het vele vallen, experimenteren en klungelen maakte dat het jou “opeens” lukte.
Een succeservaring is een ervaring die jij voor jezelf creëert tijdens het leerproces.
Vanaf dat lange moment, ik kan het.
Al is het maar een paar seconden, maar ik kan het. Het zal lukken, het geeft hoop. Ik moet nog mijn best doen, maar het is mogelijk. Jeej!
Een eerste succeservaring is een cruciaal keerpunt in het leerproces.
Vanaf dan vergt het fietsen minder spierinspanning. Maar er is nog wel focus bij nodig. Je moet er echt bewust mee bezig zijn.
Als je je gedachten er even niet bijhield, ging je stuur scheefdraaien, of viel je toch weer.
Er zijn er die het in deze fase opgeven en zeggen:
“Goed, ik kan het, maar het is veel eenvoudiger om het op een gewone manier te doen. Toen ik vroeger fietste moest ik er niet zo met mijn gedachten bij zijn. Eigenlijk was dat veel leuker. Misschien is dat fietsen wel prima voor sommigen, maar ik voel me er precies toch niet zo goed bij. Ik ben toch meer een driewielerfietser, daar is niks mis mee toch!”
Ze hebben gelijk dat het nog niet echt leuk is . Op dat moment. Nog niet.
Maakt niet uit wat je op dit moment aan het leren bent. Misschien denk je wel: “Het kost zoveel inspanning, en ik geloof eigenlijk niet dat het kan volhouden.”
Of je denk t: “Het voelt zo onecht, het voelt helemaal niet aan “als mezelf”.
Uiteraard voel je het zo aan.
Nagenoeg élke competentie die men ooit heeft geleerd voelt in het begin aan als “niet echt mijn eigen natuur”.
Dat heeft te maken met de werking van ons brein. Elk geestelijk proces berust op het activeren van onze hersencellen. Duizenden neuronen worden in ons brein geactiveerd en leggen synaptische verbindingen tussen verschillende neuronetwerken. Dendrieten verzenden elektrische impulsen van 0,1 volt en neutotransmitters worden vrijgegeven om de overgang van gedachte naar gedachte te bevorderen. De elektrische impulsen kunnen zich aan een snelheid van 100 meter per seconde over de zenuwvezels verplaatsen.
Wanneer een synaptische verbinding regelmatig herhaald wordt, wordt deze in onze hersenen ‘uitgegroefd’. Letterlijk fysiologisch uitgegroefd. Hoe vaker de herhaling, hoe dieper de groefjes. (zie oa Margriet Sitskoorn, Swaab, …)
Dit wil zeggen dat we gedachten en gedrag die we vaak denken en doen als het ware vergrendelen. Het worden gewoontes. Dit verklaart waarom we zovele automatismes hebben. Zowel positieve als negatieve. Je hebt vast al wel eens gehoord van Pavlov: conditionering. Wel, wij conditioneren onszelf elke dag. Aan jou de keuze waarin jij je wil conditioneren. Eens een neuronetwerk is aangelegd, kan je het niet zomaar “doorknippen” (uitzondering; kinderen in het stadium van taalontwikkeling : pruning).
Dat lijkt slecht nieuws. Het verklaart waarom een mens in ‘oude patronen’ terug kan vallen. Het goede nieuws is evenwel dat je kan beslissen. Elke dag, elk uur, elke seconde kan jij in jouw brein nieuwe neuronetwerken aanleggen, de plasticiteit van het brein. En herhalen, en versterken, en uitgroeven tot het moment waarop het automatismes worden. En je onbewust bekwaam wordt. Uiteraard gaat dit niet vanzelf. Wil, doorzettingsvermogen en focus.
Ik ga er van uit dat je doorzet. Creëer voor jezelf een succeservaring. En dan nog één. Na 12 succeservaringen zal je het verschil merken. Wedden ?
“Alles was moeilijk voordat het makkelijk werd”
De vierde fase : ONBEWUST BEKWAAM
Het wordt gewoon. Je kan het – zonder er al te bewust je gedachten op te houden. Je fietst en je denkt ondertussen aan je lief, je fietst en zwaait naar de buurman, … makkelijk is dat!
Heb jij het met fietsen kunnen doen ?
Kan jij fietsen terwijl je naar iemand wuift, terwijl je om je heen kijkt ?
Kan jij fietsen terwijl je aan iets anders denkt?
Dan kan jij, in wat jij vandaag wil leren, deze fase ook bereiken !
Zeker weten.
TIP
Het is mogelijk om te leren als je bij jezelf drie “mental states” kan oproepen:
- Ik geloof erin!
- Ik wil het echt!
- Ik maak er een prioriteit van! (focus)
Als je in een dipje zit, en merkt dat je aandacht verslapt, dat je twijfelt of het echt wel nodig is dat je dit leert, of dat je niet in jezelf gelooft, … denk dan terug aan momenten waarop je in het verleden even moest doorzetten om iets te leren bijvoorbeeld, bij het leren autorijden, een sport leren, een muziekinstrument, of een communicatievaardigheid waarvan je zegt “Oh, maar dat heb ik geleerd met de jaren”. Laat je niet ontmoedigen! Geniet en wees fier op jezelf!
Ik wens je veel leerplezier!
